Zdrowy Białystok

Ciśnienie na życie

Częste bóle i zawroty głowy, krwawienia z nosa, bóle w klatce piersiowej. To tylko niektóre objawy, które powinny skłonić nas do kontrolnego pomiaru ciśnienia tętniczego. Często jednak wysokie ciśnienie tętnicze nie daje żadnych dolegliwości. Nie bagatelizuj tej choroby, ten cichy zabójca może przyczynić się do powstania zawału serca, niewydolności krążenia czy udaru.
Nadciśnienie tętnicze, czyli podwyższone ciśnienie krwi w układzie tętniczym układu krążenia, jest najczęstszą chorobą układu sercowo-naczyniowego u dorosłych pacjentów. Choroba ta często początkowo nie daje żadnych objawów lub są one niecharakterystyczne (np. bóle głowy, bóle w klatce piersiowej). Jednak nieleczone nadciśnienie tętnicze lub nieprawidłowo regulowane farmakologicznie często prowadzi do groźnych dla życia powikłań narządowych. Warto też dodać, iż nadciśnienie tętnicze częściej występuje u mężczyzn niż u kobiet przed menopauzą. Kobiety po menopauzie mają ciśnienie tętnicze zbliżone lub nawet wyższe niż mężczyźni.
Za prawidłowe wartości ciśnienia tętniczego przyjmuje się wartości ciśnienia skurczowego poniżej 140 mmHg i ciśnienia rozkurczowego poniżej 90 mmHg. W przypadku coraz częściej rozpoznawanej cukrzycy za prawidłowe wartości ciśnienia tętniczego uważa się ciśnienie skurczowe poniżej 140 mmHg, natomiast ciśnienie rozkurczowe poniżej 85 mmHg.
Jeżeli wartości ciśnienia tętniczego są podwyższone w czasie pomiarów w gabinecie lekarskim, a prawidłowe w pomiarach domowych, wówczas rozpoznajemy nadciśnienie tętnicze tzw. „białego fartucha”. Natomiast w przypadku sytuacji odwrotnej, czyli prawidłowe wartości ciśnienia tętniczego w pomiarach gabinetowych i podwyższone w domu - mówimy o nadciśnieniu tętniczym „zamaskowanym”.
Nadciśnienie tętnicze w zależności od etiologii (przyczyny) dzieli się na pierwotne i wtórne. Pierwotne (czyli o nieznanej przyczynie) stanowi około 90 % przypadków. Natomiast wtórne (czyli znamy przyczynę jego występowania) stanowi jedynie pozostałe 10 % przypadków. Spowodowane jest innymi chorobami, wśród których wyróżnia się m.in.: choroby nerek, obturacyjny bezdech senny oraz choroby układu wydzielania wewnętrznego (choroby tarczycy oraz kory i rdzenia nadnerczy). Ponadto nadciśnienie tętnicze wtórne może być wywołane lekami (np. glikokortykosteroidami) oraz substancjami toksycznymi (np. nadużywaniem alkoholu i narkotyków).
Rozpoznanie nadciśnienia należy oprzeć na dwóch lub więcej pomiarach ciśnienia tętniczego wykonanych podczas zaplanowanych wizyt u lekarza. Jeżeli ciśnienie jest nieznacznie podwyższone, pomiary można wykonać w odstępie kilku miesięcy, natomiast gdy wartości ciśnienia są znacznie podwyższone - to w ciągu kilku dni lub tygodni. Należy też regularnie mierzyć ciśnienie tętnicze w domu, zawsze pamiętając o ok. dziesięciominutowym odpoczynku przed pomiarem.
W związku z małą wykrywalnością nadciśnienia tętniczego w Polsce, przesiewowe pomiary ciśnienia tętniczego powinno się wykonać przynajmniej raz w roku u wszystkich dorosłych pacjentów, niezależnie od wcześniejszych wartości. Oprócz samych pomiarów należy zlecić też, w celu wykluczenia towarzyszących powikłań i schorzeń, badania laboratoryjne (morfologię, lipidogram, glukozę, parametry nerkowe, elektrolity i ogólne badanie moczu). Ponadto u każdego pacjenta z nadciśnieniem tętniczym warto dodatkowo wykonać elektrokardiogram (EKG), echo serca, zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej i badanie dna oka. W celu diagnostyki nadciśnienia tętniczego i kontroli leczenia farmakologicznego często korzysta się z całodobowej rejestracji ciśnienia tętniczego, tzw. Holter ciśnieniowy.
Leczenie przewlekłe nadciśnienia tętniczego obejmuje przede wszystkim zmiany stylu życia oraz stosowanie leków przeciwnadciśnieniowych (hipotensyjnych). Decyzję o sposobie leczenia podejmuje się na podstawie wysokości ciśnienia tętniczego i całkowitego ryzyka sercowo-naczyniowego. Jednak mimo stosowanego leczenia farmakologicznego bardzo ważnym elementem walki z nadciśnieniem jest modyfikacja stylu życia, do której zaliczamy: - zmniejszenie i normalizację masy ciała;
- modyfikację diety, czyli wprowadzenie do jadłospisu większej ilości warzyw i pokarmów pochodzenia roślinnego, pokarmów bogatych w potas oraz zastąpienie tłustych mięs rybami i innymi produktami zawierającymi nienasycone kwasy tłuszczowe;
- zwiększenie aktywności fizycznej poprzez codzienne systematyczne: pływanie, bieganie, spacerowanie (przez ok. 30-45 min.);
- ograniczenie spożycia soli kuchennej (do poniżej 5 g/dobę);
- zmniejszenie spożycia alkoholu i zaprzestanie palenia tytoniu.
W leczeniu farmakologicznym stosowanych jest kilka grup leków. Są to m.in. inhibitory konwertazy, angiotensyny, sartany, blokery kanału wapniowego, diuretyki, beta-blokery. Jednak najczęściej farmakoterapia jednym lekiem nie jest skuteczna, dlatego zaleca się przyjmowanie dwóch lub więcej leków. W przypadku braku uzyskania redukcji nadciśnienia tętniczego mimo stosowania trzech leków hipotensyjnych w optymalnych dawkach, mówimy o nadciśnieniu tętniczym opornym.
Na koniec warto wspomnieć o powikłaniach nieleczonego nadciśnienia tętniczego, do których zalicza się przerost lewej komory serca, chorobę wieńcową, zawał serca, niewydolność krążenia (rozkurczową i skurczową), podwyższone stężenie kreatyniny w osoczu, obecność białka w moczu, zmiany w naczyniach siatkówki (retinopatia nadciśnieniowa) oraz groźne dla życia powikłania ze strony ośrodkowego układu nerwowego (udar, encefalopatia nadciśnieniowa).
Piotr Soroko, kardiolog, specjalista chorób wewnętrznych, Centrum Medyczne Bojary w Białymstoku
Fot. Centrum Medyczne Bojary